EN 1090-1 Belgelendirme – Taşıyıcı Komponentlerin Uygunluk Değerlendirme Gerekleri
EN 1090-1, taşıyıcı çelik ve alüminyum elemanların yanı sıra piyasada yapı mamulleri olarak bulunan eleman gruplarının, performans özelliklerinin uygunluk değerlendirme gereklerini kapsar.
Uygunluk değerlendirmesi, imalat özelliklerini ve uygun olması durumda yapısal tasarım özelliklerini kapsar. EN 1090-1, ayrıca kompozit (karma) çelik ve beton yapılarda kullanılan çelik komponentlerin uygunluk değerlendirmesini de kapsar. Komponentler doğrudan yapım işlerinde veya gruplar halinde taşıyıcı elemanlar olarak kullanılabilir.
EN 1090-1 standardı, komponent gruplarını içeren grup veya grup olmayan taşıyıcı komponentlere uygulanır. Komponetler, sıcak haddelenmiş, soğuk çekilmiş veya diğer teknoloji ile imal edilen bileşen mamullerinden yapılabilir. Bileşenler çelik ve alüminyum malzemeden oluşan çeşitli şekillerde kesitlerde/profillerde; yassı mamuller (plaklar, levhalar, şeritler), çubuklar, döküm ve dövmelerden imal edilebilir, korozyona karşı korumasız veya kaplama ve alüminyumun eloksallanması gibi diğer yüzeysel işlemler ile korumalı olabilir.
EN 1090 Genel Gereklilikleri
EN 1090 belgelendirmesi, çelik ve alüminyum yapı bileşenlerinin üretimi için zorunlu olan ve Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (305/2011/AB) kapsamında CE işareti taşımasını sağlayan bir standart serisidir. EN 1090 Belgesi, üretilen yapısal bileşenlerin güvenli, dayanıklı ve belirli standartlara uygun olduğunu gösterir.
EN 1090 belgesi almak için bir dizi teknik ve yönetimsel gerekliliğin yerine getirilmesi gerekir. Bu gereklilikler, üretimin tüm aşamalarını kapsayan bir Fabrika Üretim Kontrolü (FÜK) sisteminin kurulmasını ve sürdürülmesini içerir. Temel gereklilikler şunlardır:
- Kaynak Kalite Yönetim Sistemi (EN ISO 3834): Kaynaklı imalat yapan firmaların, EN ISO 3834 standardına uygun bir kaynak kalite yönetim sistemine sahip olması gerekir. Bu sistem, kaynak işlemlerinin kalitesini güvence altına alır.
- Kaynak Koordinasyon Personeli: İşletmede, kaynak işlemlerini yönetecek ve denetleyecek yetkin bir Kaynak Koordinasyon Personeli bulunmalıdır. Bu kişi, kaynak prosedürlerinin belirlenmesinden, kaynakçıların yeterliliğinden ve kalite kontrolünden sorumludur.
- Kaynakçı ve Kaynak Yöntem Onayları: Çalışan kaynakçıların kaynakçı sertifikalarına sahip olması, kullanılan kaynak yöntemlerinin ise kaynak yöntem onayı (PQR, WPS) belgeleri ile onaylanması zorunludur.
- İzlenebilirlik: Üretim sürecinde kullanılan malzemelerden, kaynak sarf malzemelerine, kaynakçılardan test ve muayene sonuçlarına kadar tüm aşamaların izlenebilir olması ve kayıt altına alınması gerekir.
- Ekipmanların Kalibrasyonu: Kaynak makineleri ve ölçüm aletleri dahil olmak üzere tüm üretim ve kontrol ekipmanlarının düzenli olarak kalibre edilmesi ve bu kalibrasyon kayıtlarının saklanması gerekir.
- Uygulama Sınıfı (EXC): Üretilecek yapısal bileşenlerin karmaşıklığına ve olası risk seviyesine göre uygulama sınıfı (EXC1, EXC2, EXC3, EXC4) belirlenmelidir. Bu sınıf, üretim sürecinde uygulanacak kalite kontrol seviyelerini de belirler. Çoğu yapı için EXC2 sınıfı geçerlidir.
EN 1090-1 Belgelendirme Aşamaları
EN 1090 belgelendirme süreci genellikle aşağıdaki dört ana aşamadan oluşur:
- Hazırlık Aşaması:
- Bu aşamada, standardın gerekliliklerini karşılamak için gerekli dokümantasyon hazırlanır.
- Prosedürler ve talimatlar oluşturulur.
- Kaynak yöntem onayları (PQR) ve şartnameleri (WPS) hazırlanır.
- Personel yeterlilikleri (kaynakçılar, operatörler vb.) belirlenir.
- İşletmenin gereklilikleri sağlamak için hazırlıklarını tamamlaması bu aşamanın en kritik adımıdır.
- Uygulama Aşaması:
- Hazırlanan dokümantasyona uygun olarak üretim süreçleri başlatılır.
- Kaynakçı belgelendirmeleri yapılır ve eğitimler tamamlanır.
- Üretim sırasında tüm işlemler, izlenebilirlik kuralları ve kontrol prosedürleri dikkate alınarak gerçekleştirilir.
- Ölçme ve kaynak kontrolleri bu aşamada uygulanır.
- Denetim Aşaması:
- ANKA GLOBAL gibi yetkili bir uygunluk değerlendirme kuruluşu, şirketin üretim tesislerinde denetim yapar.
- Denetim sırasında hazırlanan tüm dokümanlar incelenir, üretim sahası gezilir ve uygulamanın standarda uygunluğu kontrol edilir.
- Malzeme izlenebilirliği, kalibrasyon kayıtları, personel sertifikaları ve uygulanan prosedürler detaylı bir şekilde gözden geçirilir.
- Bu denetimin yapılabilmesi için en az bir projenin EN 1090 gerekliliklerine göre tamamlanmış olması beklenir.
- Belgelendirme Aşaması:
- Denetim sonucunda tüm bulguların olumlu olması durumunda, üretici EN 1090-1 belgesi almaya hak kazanır.
- Bu belge, firmanın hangi uygulama sınıfına kadar üretim yapabileceğini ve hangi ilave aşamaların dahil olduğunu açıkça belirtir.
- Belgenin alınmasıyla birlikte, üretilen ürünler üzerine CE işareti iliştirilebilir.
EN 1090 belgelendirme süreci, firmaların yapısal bileşenler üretebilmesi ve Avrupa pazarına sunabilmesi için yasal bir zorunluluktur. Bu süreç, ürün kalitesini ve güvenliğini artırırken, firmaların uluslararası rekabet gücünü de yükseltir.